Sukcesem zakończyła się przeprowadzka siedliska nietoperzy z gatunku borowiec wielki ze szczeliny budynku na os. Kościuszkowców 30 do specjalnych schronów podwieszonych u szczytu bloku nr 29 na tym samym osiedlu.

W pierwszych miesiącach 2016 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa zainstalowała 30 betonowych schronów na os. Kościuszkowców 29, gdzie zamierzano przeprowadzić siedlisko kilkuset nietoperzy z gatunku borowiec wielki, zamieszkujących dotąd po sąsiedzku, w szczelinie bloku nr 30. Kontrola przeprowadzona przez chiropterologów (specjaliści zajmujący się badaniem nietoperzy) w miesiącach letnich wykazała, że nietoperze przylatujące do Swarzędza wiosną, zaakceptowały nowe lokum i przebywają w przygotowanych dla nich betonowych schronach.

Fot. JC. Nowe siedlisko borowców wielkich na szczycie elewacji bloku na os. Kościuszkowców 29.

Więcej informacji o swarzędzkich nietoperzach w artykule z lutego 2016:

 Borowiec wielki – eksmisja 200 nietoperzy do nowego lokum

 W grudniu 2015 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu (RDOŚ) wydał Spółdzielni pozwolenie na zniszczenie siedlisk i ostoi nietoperzy, z gatunku borowiec wielki. Są to jedne z większych nietoperzy w kraju, które podobnie jak pozostałe 25 gatunków, znajdują się pod ochroną. Pod nieobecność małych lokatorów, ich dotychczasowe siedlisko w szczelinie budynku nr 30 na os. Kościuszkowców zostało zlikwidowane, w zamian otrzymały nowe lokum „w lepszym standardzie” na południowo-zachodniej szczytowej ścianie sąsiadującego budynku nr 29.

 Schrony dla nietoperzy
Siedlisko borowca wielkiego znajdujące się w szczelinie budynku nr 30 na os. Kościuszkowców zostało zastąpione w związku z planowaną w przyszłości termomodernizacją budynku. W ramach rekompensaty za zniszczenie siedlisk i ostoi borowca wielkiego, Spółdzielnia zamontowała 30 schronów, które schowane są pod warstwą docieplenia na szczycie budynku nr 29 na tym samym osiedlu. Schrony trocinobetonowe są podtynkowe i cechują się dużą trwałością, w przeciwieństwie do budek drewnianych, natynkowych, które są widoczne i mniej estetyczne, a także wymagają konserwacji, impregnacji i wymiany co kilka lat. Schrony, mają wewnątrz powierzchnię porowatą, umożliwiającą nietoperzom lądowanie i zawisanie. Zostały zamocowane na południowo-zachodniej ścianie budynku nr 29, zgodnie ze wskazaniami chiropterologa (specjalisty zajmującego się badaniem nietoperzy).

 Lepsza nowa lokalizacja
Zdaniem badaczy nowa lokalizacja siedliska nietoperzy jest nawet bardziej dla nich dogodna, mniej konfliktowa i posiada lepsze parametry termiczne niż poprzednia. Ściana północno-wschodnia budynku 30, gdzie nietoperze miały dotychczas swoją kryjówkę, była dla nich mniej korzystna ze względu na warunki termiczne. Pozostaje mieć nadzieję, że nietoperze, które niedługo zaczną się zlatywać, zaakceptują zmiany i zasiedlą przygotowane ukrycia.

 Skąd wiadomo, że to borowiec?
Podczas obserwacji, badacze zarejestrowali w rejonie bloku na os. Kościuszkowców 30, latające borowce oraz karliki. Stwierdzili oni obecność kolonii borowców w szczelinie budynku na podstawie charakterystycznych odchodów, filmu obrazującego wylot nietoperzy, nagranego przez właścicieli balkonu sąsiadującego z kolonią, a także nagrań wydawanych przez nie sygnałów echolokacyjnych (co charakterystyczne - piski będące dźwiękami socjalnymi są słyszalne dla ludzkich uszu i można je usłyszeć nawet za dnia).

 Borowiec wielki
Borowiec wielki objęty jest ochroną gatunkową. Występuje w całej Polsce. To jeden z największych krajowych nietoperzy. Kiedyś gatunek zamieszkiwał tylko w lasach, jednak od wielu lat upodobał sobie również wąskie szczeliny w blokach wielorodzinnych. Wiosną (kwiecień-maj) samice tworzą w kryjówkach rozrodczych kolonie. Młode rodzą się od połowy czerwca do początku lipca, a w sierpniu opuszczają kolonie rozrodcze i tworzą własne, niewielkie skupienia. Jesienią migrują na południowy zachód Europy, jednak lekkie zimy powodują, że niektóre osobniki próbują zimować w letnich kryjówkach. Termin aktywności rozrodczej nietoperzy miał wpływ na wyznaczenie terminu likwidacji dotychczasowego siedliska - jedynie w terminie od stycznia do marca br.
Zdaniem badaczy „kościuszkowskie” nietoperze nie hibernują u nas w okresie zimowym ze względu na niekorzystne warunki termiczne i niewłaściwą wilgotność (borowiec wymaga wysokiej wilgotności i termperatury minimum 5°C). Płyty, pomiędzy którymi znajdowała się szczelina, są nieogrzewane i nietoperze po prostu by tam zamarzły.

 Pożyteczni owadobójcy
            Borowiec wielki szczególnie lubi polować nad zbiornikami wodnymi na latające w dużych rojach owady. Nietoperz ten fruwa wysoko i bardzo szybko (najwyżej i najszybciej spośród wszystkich krajowych nietoperzy), zwykle pomiędzy koronami wysokich drzew. Szczyty aktywności łowieckiej osiąga późnym wieczorem i przed świtem; jest najwcześniej żerującym polskim nietoperzem. Zjada duże owady np. chrabąszcze czy ćmy. Nietoperze pokarm zjadają w locie.

 Pod kontrolą
Wszelkie działania Spółdzielni związane z przeniesieniem kolonii nietoperzy odbyły się pod kontrolą Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu (RDOŚ), a także pod bezpośrednim nadzorem chiropterologicznym (specjalistów zajmujących się badaniem nietoperzy). Decyzja o przeniesieniu wydana została ze względu na nadrzędny cel publiczny - termomodernizację budynku, która jednocześnie wpłynie na zmniejszenie zużycia energii cieplnej i ograniczenie emisji dwutlenku węgla, czyli wpłynie na ochronę środowiska naturalnego. Przy likwidacji dotychczasowego siedliska nie ucierpiał ani jeden nietoperz.

Spółdzielnia corocznie uzyskuje również odrębne decyzje RDOŚ na zniszczenie pojedynczych gniazd mazurków, wróbli, kawek i innych ptaków. Zgodnie z wytycznymi RDOŚ niszczy gniazda w odpowiednim momencie i pod nadzorem wyznaczonego ornitologa. W zamian montuje różnego rodzaju budki, odpowiednie dla poszczególnych gatunków ptaków. Inaczej sprawa ma się z licznie występującymi w Swarzędzu jerzykami. W ich przypadku ornitolog nakazuje w miejscach występowania wmontowywać w stropodachach rurki, stanowiące przedłużenia wejść dla jerzyków. Tego typu działania Spółdzielnia przeprowadzać może tylko w okresie do 30 kwietnia lub po 1 września.

JC

Podziękowania za wsparcie i opiniowanie wiadomości o borowcach wielkich dla mgr Konrada Bidzińskiego z Katedry Ekologii i Zoologii Kręgowców, Wydział Biologii Uniwersytetu Gdańskiego.

Fot. JC. Schron trocinowobetonowy dla nietoperzy z porowatym lądowiskiem i wnętrzem.

Fot. Borowiec wielki 
Autor zdjęcia: Mateusz Ciechanowski - Wydział Biologii Uniwersytetu Gdańskiego
Źródło: www.parkmierzeja.pl
http://parkmierzeja.pl/przyroda-parku/swiat-zwierzat/ssaki-2/