POWSTANIE SPÓŁDZIELNI W SWARZĘDZU – ROK 1958

 Spółdzielnia Mieszkaniowa w Swarzędzu powstała jesienią 1958 r., kiedy grupa 36 pracowników Swarzędzkich Fabryk Mebli powołała tzw. Robotniczą Spółdzielnię Mieszkaniową przy S.F.M. w Swarzędzu. Spółdzielnia, podobnie jak inne spółdzielnie zakładane w tym okresie, działała w oparciu o pomoc i opiekę Państwa, Związków Zawodowych i zakład pracy. Była dobrowolną, demokratyczną organizacją społeczno-gospodarczą, która w zamierzeniu rozwijać miała inicjatywę mieszkańców Swarzędza, w walce o zdrowie i nowoczesne mieszkanie. Za potrzebą utworzenia Spółdzielni przemawiały ówczesne warunki mieszkaniowe w Swarzędzu. W 1958 r. 70% mieszkań składało się z zaledwie jednej izby, a powierzchnia mieszkalna na 1 osobę wynosiła 6,3 m2. W tym czasie dochodziło do nielegalnego zajmowania mieszkań, a nawet do manifestacyjnego wprowadzenia się do budynku swarzędzkiego Ratusza. Około 100 rodzin zajmowało pomieszczenia niemieszkalne lub lokale przekraczające wszelkie dopuszczalne normy zagęszczenia.

Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa przy Swarzędzkich Fabrykach Mebli w Swarzędzu została formalnie zarejestrowana w Sądzie w Poznaniu w 1958 r. pod nr rej. 1591. Od 1958 r. była też członkiem Związku Spółdzielni Mieszkaniowych i Budowlanych w Warszawie.

Pierwszym prezesem Spółdzielni został wybrany Marian Macioszczyk, który funkcję Przewodniczącego Zarządu i Kierownika Spółdzielni pełnił do kwietnia 1965 r. Przewodniczącym Rady Nadzorczej został Wacław Kułakowski.

Początkowo, zgodnie ze statutem, Spółdzielnia miała charakter zamknięty i na jej członków przyjmowano wyłącznie pracowników Swarzędzkich Fabryk Mebli.

 LATA 1959-1961

 Na dzień 31 grudnia 1959 r. Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa zrzeszała 36 członków oczekujących, w tym 4 kobiety. W liczbie tej - podobnie jak w innych spółdzielniach - przeważali pracownicy fizyczni, których było 28, a w mniejszości pozostawali pracownicy umysłowi.

W skład Zarządu Spółdzielni wchodzili: Przewodniczący SM Marian Macioszczyk, Sekretarz Alojzy Kwieciński oraz Członek Stanisław Czosnowski. Natomiast w skład Rady Nadzorczej wchodziło 6 członków, spośród których funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej pełnił Wacław Kułakowski.

W 1959 r. w Polsce zorganizowano II Krajowy Zjazd Delegatów w Warszawie (I zjazd odbył się w roku 1958). Z ramienia Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej, na reprezentanta i delegata zjazdu został wybrany przez Walne Zgromadzenie w dniu 13 kwietnia 1959 r. – wspomniany wyżej – Stanisław Czosnowski.

Spółdzielnia dążyła do wybudowania domów wielorodzinnych, bardziej dostępnych pod względem finansowym niż budownictwo jednorodzinne, wymagające dużego nakładu środków własnych mieszkańców. Biorąc pod uwagę, że większość członków oczekujących stanowili robotnicy, w całej Polsce odnotowywano tendencję do obniżania wydatków na mieszkanie, poprzez różne formy oszczędzania. Podstawową z nich było obniżanie średniej wielkości mieszkania z 61,4 m2 w 1959 r. do 50,7 m2 w 1960 r. Natomiast mieszkania lokatorskie wykazywały średnią powierzchnię zaledwie 40,3 m2. Powstawało dużo mieszkań małych, co owocowało późniejszymi, licznymi wnioskami członków o zamianę mieszkania na większe.

Pierwszym budynkiem wybudowanym przez Robotniczą Spółdzielnię był blok przy ul. Poznańskiej 33 w Swarzędzu, który powstał w 1960 r. Znajdowały się w nim 22 mieszkania. Stanowił on uzupełnienie, wybudowanych wcześniej w ramach budownictwa zakładowego, dwóch obiektów mieszkalnych. Budynki te, zlokalizowane przy ul. Poznańskiej 29 i 31 zostały wybudowane przez Fabrykę Mebli w Swarzędzu.

W pierwszych latach istnienia dopracowywano zasady funkcjonowania Spółdzielni i przyznawania, mających powstać, mieszkań. O otrzymaniu mieszkania decydowała kolejność zgłoszeń i zapisów na członka Spółdzielni. Natomiast o klasie przydzielanego mieszkania decydowały warunki mieszkaniowe członków oczekujących. Ustalono następującą punktację: za nieusuwalną wilgoć- 2 punkty, za mieszkanie niedostosowanie do pory zimowej- 2 punkty, za brak światła dziennego- 4 punkty. Za przeludnienie mieszkania, jeśli na jedną izbę przypadają 3 osoby- 1 punkt, 4 osoby- 2 punkty, 5 i więcej osób- 4 punkty. Inne klasyfikacje dotyczyły warunków rodzinnych, ilości członków rodziny, samotnego wychowywania dziecka, chorób, inwalidztwa wojennego itp. Przydziałem mieszkań zajmowała się Komisja Przydziału Mieszkań w składzie 5-9 osób, która była powoływana na okres 1 roku spośród członków Spółdzielni już mieszkających.

W Spółdzielni opracowywano też niezbędne dokumenty i regulaminy, jak np. Regulamin Komisji Gospodarki Zasobami Mieszkaniowymi, Regulamin Komisji Pracy Kobiet, Regulamin rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi oraz ustalania opłat za używanie lokali, Regulamin porządku i czystości w nieruchomościach spółdzielczych, Regulamin przydziału i zamiany mieszkań, Regulamin napraw wewnątrz lokali oraz zasad rozliczeń spółdzielni z członkami zwalniającymi lokale, Regulamin współżycia i porządku domowego w blokach eksploatacyjnych.

W początkach roku 1961 w Sądzie zarejestrowano zmiany w Statucie Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej przy S.F.M. W paragrafie pierwszym zmieniono nazwę Spółdzielni na Międzyzakładową Robotniczą Spółdzielnię Mieszkaniową w Swarzędzu. Od 23 marca 1961 r. na członków Spółdzielni przyjmowano pracowników ze Swarzędzkich Fabryk Mebli, a także ze Swarzędzkiej Fabryki Krzeseł oraz Przetwórni Pierza i Puchu.

W 1961 roku rozpoczęto również budowę pierwszego bloku przy ul. Cieszkowskiego (dzisiejsze os. Władysława IV).

 LATA 1962-1966

 Do końca 1962 r. Międzyzakładowa Robotnicza Spółdzielnia w Swarzędzu przyjęła 280 członków. Była to jednak zbyt duża ilość mieszkańców na możliwości finansowe Spółdzielni, wobec czego w latach 1963-65 zawieszono przyjmowanie nowych członków.

Spółdzielnia zaczęła się borykać z problemem narastających zadłużeń czynszowych, wobec czego Walne Zgromadzenie w 1966 r. podjęło uchwałę o naliczaniu odsetek za zwłokę w opłatach czynszowych w wysokości 5% w stosunku miesięcznym. Upoważniono natomiast Radę oraz Zarząd do udzielania prolongaty w opłatach czynszu członkom Spółdzielni, którzy znaleźli się w trudnych wypadkach losowych i szczególnie trudnych warunkach finansowych.

Kolejną inwestycją budowlaną Spółdzielni w latach 1961-1966 było osiedle przy ul. Cieszkowskiego. Na tym terenie wykonywano roboty budowlane i montażowe, uzbrojono teren w osadnik, kolektor kanalizacji, doprowadzono do osiedla wodę, elektryczność i gaz. Pierwsze dwa bloki nr 1 i 2 oddano do użytku pod koniec 1962 r., zaś blok nr 3 w 1963 r. Łącznie powstało pięć budynków wielorodzinnych, trzykondygnacyjnych. Oddano do użytku 90 mieszkań.

Pod koniec 1966 r. Spółdzielnia w Swarzędzu dysponowała sześcioma budynkami o powierzchni użytkowej ponad 5 tys. m2. Mieszkania wybudowane w tym okresie wyposażone były w instalację gazową i ogrzewanie piecowe. Nie było jeszcze miejskiego kolektora sanitarnego, w związku z czym, zamiast instalacji kanalizacyjnej przy budynkach znajdowały się zbiorniki bezodpływowe (szamba). W sumie SM Swarzędz dysponowała liczbą 112 mieszkań.

W tym czasie wstąpienie do Spółdzielni Mieszkaniowej stało się podstawową i najszybszą formą uzyskania mieszkania w Swarzędzu.

 LATA 1967-1969

 W końcu 1967 r. liczba członków wzrosła do 381 osób. Popyt na mieszkania wielorodzinne był tak duży, że postanowiono zmienić statut oraz nazwę Spółdzielni na Spółdzielnia Mieszkaniowa Swarzędz. Od tego momentu członkami Spółdzielni zostawali także mieszkańcy spoza swarzędzkich zakładów pracy. Mieszkańcy Swarzędza stanowili 40% członków, zaś pozostałe 60% pochodziła z całej Polski (w tym 11% stanowili mieszkańcy powiatu poznańskiego, a 8% mieszkańcy Poznania).

W lipcu 1967 r. Spółdzielnia rozpoczęła budowę kolejnego osiedla mieszkaniowego przy ul. Armii Czerwonej 17 (obecne os. Zygmunta III Wazy). Pierwszy budynek oddano do użytku w 1968 r., a w sumie wybudowano tam 6 wielorodzinnych bloków mieszkalnych liczących 250 nowych mieszkań o łącznej powierzchni 10 tys. 818 m2. Uzbrojono teren, wybudowano kotłownię, trafostację, pawilon handlowy i 10 garaży oraz wykonano małą architekturę wraz z zagospodarowaniem terenu. W pierwszych latach istnienia osiedla mieszkania zaopatrywane były w energię cieplną z osiedlowej kotłowni. Ciepłej wody w ogóle nie było, mieszkańcy podgrzewali ją za pomocą indywidualnych urządzeń grzewczych (typu Junkers). Problem kanalizacji ściekowej rozwiązany był za pomocą zbiorników bezodpływowych (szamb). Osiedle realizowane było do końca 1971 r. i zamieszkało w nich prawie tysiąc mieszkańców.

 LATA 1970-1975

 W czasie kolejnych pięciu lat nie przeprowadzano żadnych inwestycji. Głównym powodem była stagnacja Urzędu Miejskiego w uzbrajaniu terenów (woda, kanalizacja, deszczówka, gaz) pod budowę nowych osiedli. Spółdzielnia w tym czasie wybudowała kolektor sanitarny, gdyż liczba mieszkań byłaby zbyt duża, aby swoją rolę mogły spełnić szamba. Powstała nowa instalacja gazowa i wodna, doprowadzająca wymienione media do budynków. Dopiero na tak przygotowany i uzbrojony teren weszły brygady montażowe.

W 1975 r. Spółdzielnia dysponowała więc nadal sześcioma budynkami na os. Armii Czerwonej, pięcioma na os. Cieszkowskiego i jednym przy ul. Poznańskiej 33. W sumie dwunastoma budynkami o 362 mieszkaniach. Spółdzielnia administrowała również dwoma budynkami przy ul. Poznańskiej 29-31 (przejętymi od Swarzędzkich Fabryk Mebli). Posiadała 10 boksów garażowych, kotłownię i pawilon handlowy wraz z biurem.

Liczba członków w końcu 1975 r. wzrosła do 2602 osób, z czego 362 osoby posiadały status członków mieszkających a 2240 członków oczekujących. Dodatkowo na liście kandydatów na członków Spółdzielni zapisanych było 555 osób. Najliczniejszą grupę członków oczekujących stanowiły osoby zajmujące mieszkania zagęszczone poniżej 5m2 na osobę (1110 osób) oraz nie posiadające samodzielnego mieszkania (500 osób), a najtrudniejsze warunki mieszkaniowe mieli członkowie oczekujący zajmujący lokale grożące zawaleniem lub podlegające rozbiórce (20 osób) oraz pomieszczenia nie nadające się do zamieszkiwania (430 osób). Większość członków oczekujących miało pochodzenie robotnicze (1204 osób) a drugą najliczniejszą grupę stanowili pracownicy umysłowi (736 osób). W mniejszości pozostawała młodzież studiująca lub ucząca się (130 osób) oraz renciści i emeryci (50 osób), a także osoby o różnym statusie.

W latach posuchy budowlanej Spółdzielnia, oprócz intensywnych działań związanych z uzbrajaniem terenów, skupiła się na opracowywaniu planów dalszej zabudowy osiedlowej. W 1973 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa Swarzędz posiadała już projekty docelowego wybudowania na osiedlach 3250 mieszkań dla 13 tysięcy mieszkańców, wraz z pełną infrastrukturą w postaci dwóch szkół podstawowych, szkoły średniej, 3 przedszkoli, żłobka, przychodni lekarskiej wraz z apteką, domu kultury, biblioteki, urzędu pocztowego, posterunku milicji, zakładów usługowych, sieci handlowych i gastronomicznych oraz parkingów. Przewidywano realizację nowoprojektowanego osiedla w trzech etapach. Pierwsze osiedle obejmowało budowę 1097 mieszkań i tymczasowej, rozbieralnej kotłowni centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody.

W 1973 r. Spółdzielnia nawiązała również kontakt z Dyrekcją Okręgowych Kolei Państwowych w celu budowy osiedla na około 8 tysięcy mieszkańców na terenie Nowej Wsi. Przewidywano zrealizowanie inwestycji w 1980 r.

Coraz większym problemem stawały się zadłużenia członków wobec Spółdzielni. Jawnie i pisemnie wymieniano nazwiska osób posiadających największe opóźnienia w opłacaniu czynszów. Członków mobilizowano do spłaty zaległości, a w ostateczności wykluczano i sądownie nakładano wyroki eksmisyjne. Wykluczonych członków nie było jednak gdzie eksmitować, ponieważ miasto nie było w stanie zagwarantować pomieszczeń socjalnych.

Intensywnie rozwijano działalność społeczno-wychowawczą. W 1973 r. w blokowych świetlicach stworzono kółka tematyczne dla dzieci i młodzieży: plastyczne, filatelistyczne, fotograficzne. Prace wykonywane przez dzieci w ramach kółka plastycznego (rzeźby w mydle lub drewnie, rysunki) wystawiane były podczas okazyjnie organizowanych wystaw (np. z okazji rocznicy Kopernikowskiej, 1 Maja, Dnia Dziecka) oraz częściowo na klatkach schodowych i w biurze Spółdzielni. Okazyjnie wystawiano również zbiory filatelistyczne i fotograficzne. W 1975 r. zorganizowano pierwszą drużynę harcerską i drużynę zuchów. Prężnie rozwijał się Ośrodek Praktyczna Pani, którego bazą była 36m2 piwnica. W ośrodku znajdował się punkt kroju i szycia, punkt repasacji pończoch, wypożyczalnia naczyń kuchennych oraz magiel elektryczny. W 1975 r. w ramach działania ośrodka zorganizowano: kurs kroju i szycia II stopnia, kurs kosmetyczny, kurs szydełkowania, pokazy kulinarne, pokazy racjonalnego żywienia, a także sporządzania potraw mało znanych. Z usług oferowanych przez ośrodek korzystali nie tylko spółdzielcy, ale też mieszkańcy całego Swarzędza. Spółdzielnia była też organizatorem imprez sportowych, dyskotek, zimowych lodowisk dla dzieci, imprez z okazji Dnia Dziecka, półkolonii dla dzieci w wieku 5-10 lat (dzieciom zapewniano śniadanie, obiad i podwieczorek) oraz jednodniowych biwaków dla dzieci w wieku 10-16 lat w różnych punktach powiatu (np. w Stęszewie).

Coraz bardziej rozwijała się działalność samorządu osiedlowego: rad osiedli, komitetów blokowych i tzw. trójek blokowych. Członkowie rad prowadzili gospodarkę osiedlem, interesowali się problemami środowiska, precyzowali i zgłaszali wnioski oraz postulaty, wykonywali prace wokół obiektów, jak np. malowanie klatek schodowych, pralni, suszarni, budowanie chodników, boisk, nasadzenia zieleni, upiększanie terenu.

Na przełomie 1972/1973 r. nazwa Spółdzielni Mieszkaniowej Swarzędz została zmieniona na Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Swarzędzu.

 LATA 1976-78

 W 1976 r. zmieniono technologię budownictwa na tzw. wielką płytę. Rozpoczęto realizację pierwszego etapu budowy os. Dąbrowszczaków. Uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego pod nowe osiedle odbyło się w lipcu 1976 r. Jednocześnie z budową realizowano uzbrajanie terenu, wybudowano przepompownię ścieków, kanalizację sanitarną i deszczową oraz stację redukcji gazu. Mimo nieprzewidzianych trudności, jak konieczność likwidacji linii telefonicznej, przesunięcia napowietrznej linii wysokiego napięcia i wykonania drenażu zaporowego w związku z zalewaniem stropów, pierwsze cztery budynki niskie (nr 1, 2, 3 i 4) z 208 mieszkaniami na os. Dąbrowszczaków przekazano do użytku w maju 1977 r. Wybudowano je w standardowym wówczas systemie płyt jednowarstwowych.

Osiedle nie było jeszcze podłączone do miejskiej sieci cieplnej, bowiem doprowadzenie do Swarzędza cieplika z Elektrociepłowni Karolin przesunięto z sezonu grzewczego 1976/77 na sezon 1978/79. Pierwsze budynki ogrzewane były z kotłowni znajdującej się na os. Armii Czerwonej (Zygmunta III Wazy). Później Spółdzielnia podjęła decyzję o budowie drugiej kotłowni tymczasowej na os. Dąbrowszczaków. Budynki były ogrzewane z kotłowni, która wytwarzała ciepło z kotła parowozu kolejowego. Znajdowała się ona w okolicy budynku nr 9 na tymże osiedlu. Wobec dalszej zwłoki w doprowadzeniu cieplika z Karolina niezbędne było ciągłe modernizowanie tymczasowej kotłowni parowozowej i zwiększanie liczby mieszkań przez nią ogrzewanych. Magistralę ciepłowniczą z Karolina zbudowano dopiero w 1984 r. i to rozwiązało problem dostawy energii cieplnej. Wkrótce potem zlikwidowano kotłownie parowozowe.

W kolejnych miesiącach oddawano do użytku następne bloki mieszkalne na os. Dąbrowszczaków. W latach 1977-1979 przekazano łącznie 625 mieszkań, które malowano i tapetowano według życzeń użytkowników. Budowę osiedla prowadził Poznański Kombinat Budowlany w Suchym Lesie.

W 1977 r. pod patronatem Spółdzielni utworzono zrzeszenie pomocy budowy domków jednorodzinnych. Przewidywano wybudowanie 1100 domków w zabudowie bliźniaczej i szeregowej w latach 1978-1990.

W 1978 r. powstały też pierwsze budynki na nowym os. Czwartaków. Do użytku został oddany jeden z nich- blok nr 10.

Fot. arch. Komin kotłowni  parowozowej na os. Dąbrowszczaków 1983 r.

Fot. arch. Budowa osiedli w północnej części Swarzędza - 1983 r.

 

 LATA 1979-1983

 Istniejące już zasoby spółdzielcze w 1979 r. były ogrzewane przez dwie kotłownie, a mianowicie: osiedle Armii Czerwonej przez kotłownię WPEC, a os. Dąbrowszczaków i Czwartaków z kotłowni tymczasowej PKB. W oczekiwaniu na budowę cieplika z Elektrowni Karolin, Spółdzielnia rozpoczęła prace związane z rozbudową kotłowni na os. Dąbrowszczaków o dodatkowy kocioł.

W 1979 r. na planowane do oddania 149 mieszkań zostało odebranych i oddanych do użytku aż 209 mieszkań, a więc przekroczono początkowo zakładaną granicę ilości budowanych lokali mieszkalnych. Oddawanym budynkom nie towarzyszyło jednak zadowalające zagospodarowanie małej architektury i terenów zielonych. Skupiono się więc na zakładaniu trawników na os. Dąbrowszczaków, obsadzaniu terenu krzewami, renowacji zieleni na os. Armii Czerwonej, wyposażeniu osiedli w gazony kwiatów i nowe kosze na śmieci. Urządzono też place gier i zabaw. Podjęto się też przestawienia pieców kaflowych w pierwszych wybudowanych przez Spółdzielnię budynkach przy ul. Poznańskiej 33 i ul. Cieszkowskiego.

W końcu 1979 r. spośród grupy 1406 członków oczekujących głównie na mieszkania lokatorskie, na mieszkania własnościowe czekało 113 członków, zaś 36 na wybudowanie domków jednorodzinnych. W tym samym roku rozpoczęto budowę osiedla domów jednorodzinnych w drugiej, południowej dzielnicy miasta, w rejonie Nowej Wsi. Swarzędzka Spółdzielnia powołała w tym celu Zakład Budowlano-Remontowy. Początki działalności Zakładu nie były udane. Nie zrealizował on planu wybudowania pierwszych 15 domków. Wpływ na taki stan rzeczy miał deficyt materiałów budowlanych, który objął teren całego kraju. Brakowało zwłaszcza stolarki okiennej i drzwiowej oraz innych elementów. Dodatkowo na terenie pod inwestycję jednorodzinną brakowało kanalizacji ogólnomiejskiej. Inwestycję budowy 1100 domków musiano odłożyć do czasu wybudowania na tym terenie ujęć wody.

W 1980 r. przeprowadzana była dalsza rozbudowa os. Czwartaków oraz zagospodarowywanie terenów zielonych na os. Dąbrowszczaków 1-4, Czwartaków 2-5 i 14-16. W tym zakresie Spółdzielnia współpracowała z Zakładem Zadrzewień i Zieleni w Poznaniu. Planowano również wybudowanie pawilonu handlowego i przedszkola po 1980 r.

W latach 1981-1983 oddano na os. Dąbrowszczaków i Czwartaków łącznie 295 mieszkań. Ostatnie budynki na os. Czwartaków oddane zostały „pod klucz” w 1983 r. i były to bloki nr 21 i 22. Przy budowie obiektów mieszkalnych stosowano popularny wówczas system szczeciński, który zakładał budowanie ścian osłonowych jednowarstwowych, bez warstwy ocieplającej.

W 1983 r. rozpoczął się drugi etap budowy os. Dąbrowszczaków. Powstała wtedy tzw. nowa część osiedla, na której wybudowano 3 wieżowce (bloki nr 5, 6, i 7) oraz bloki niskie (numery 8-27). Na osiedlu wybudowano też dwa nieco nietypowe budynki nr 25 i 27, których partery przeznaczone zostały na działalność handlowo-usługową. Nowa część osiedla zbudowana była już z płyty trójwarstwowej.

W zakresie działalności społeczno-wychowawczej Spółdzielnia zaadaptowała pomieszczenia piwniczne na świetlice młodzieżowe. Ośrodek „Praktyczna Pani”, oprócz punktu kroju i szycia, wypożyczalni naczyń, magla elektrycznego, zaczął też oferować usługi krawieckie. Placówka ta cieszyła się dużym uznaniem wśród kobiet. Spółdzielnia zaczęła też organizować tzw. Nieobozowe Akcje Letnie, czyli dwa pełne turnusy półkolonii dla dzieci. Coraz liczniej odbywały się wszelkiego rodzaju imprezy okolicznościowe, takie jak „Dzień Dziecka” czy „Choinka Noworoczna”. Zimą Spółdzielnia wylewała ogólnodostępne lodowiska, a latem organizowała wycieczki rowerowe poza miasto.

Fot. arch. Akt erekcyjny pod budowę bloku na os. Kościuszkowców 9 - 1983 r.

 

 ROK 1984

 Z kilkuletnim opóźnieniem, 31 marca 1984 r. podłączono osiedla północne do magistrali cieplnej z Karolina. Kotłownie na os. Zygmunta III Wazy oraz na os. Dąbrowszczaków zostały zlikwidowane. Bloki zostały „podłączone” do miejskiej sieci cieplnej WPEC-Poznań. Jednym z większych problemów, jakie zdarzały się w początkowym okresie istnienia osiedla Dąbrowszczaków, były częste „zapchania” instalacji ściekowej. Z tego powodu całe przyłącze kanalizacyjne zostało w późniejszym okresie wykonane na nowo.

Spółdzielnia w 1984 r. kontynuowała działalność inwestycyjną na os. Dąbrowszczaków oraz wybudowała pierwsze bloki na os. Kościuszkowców (numery budynków: 5, 6 i 7). Osiedle zostało zbudowane w systemie wielkopłytowym. Płyty posiadały już warstwę ociepleniową.

Budynki na os. Czwartaków, które zbudowane były z płyty jednowarstwowej bez ocieplenia, zostały pokryte wełną mineralną oraz blachą fałdową- popularnym w tych latach materiałem ociepleniowym. Na os. Czwartaków rozpoczęto również budowę 156 garaży.

W 1984 r. oddano do użytku łącznie 288 nowych mieszkań, a we wrześniu także część dydaktyczną nowo wybudowanej szkoły i pawilon handlowy. Zasoby własne Spółdzielni składały się z 49 budynków wraz z 1758 mieszkaniami. Spółdzielnia nadal administrowała dwoma budynkami z 40 mieszkaniami przy ul. Poznańskiej.

Ilość członków zamieszkałych przewyższała ilość członków oczekujących. Podstawowymi przydziałami mieszkań objęci zostali członkowie ze stażem z 1974 r. oraz w ramach tzw. „przyspieszenia” członkowie znajdujący się w najtrudniejszych warunkach mieszkaniowych. Ogółem do Spółdzielni należało 3034 członków, w tym 1767 osób zamieszkałych i 1267 oczekujących.

Trwały intensywne prace związane z rozpoczynanymi inwestycjami budowy szkoły oraz żłobka (planowane zakończenie w 1986 r.), przychodni lekarskiej i przedszkola na os. Kościuszkowców (planowane zakończenie w 1987 r.). Spółdzielnia zleciła także opracowanie dokumentacji przychodni rejonowej z podstacją pogotowia, kolejnej szkoły, drugiego przedszkola i zespołu pawilonów handlowo-usługowych. Na rzecz miasta Spółdzielnia zaangażowała się w budowę magistrali wodociągowej z Gruszczyna (aby przyspieszyć miejską realizację) oraz kolektora „e”, rurociągu tłocznego i przepompowni ścieków sanitarnych. Spółdzielnia nadal zajmowała się też uzbrajaniem terenu Nowej Wsi w infrastrukturę komunalną pod zabudowę.

W 1984 r. istniały już sześcioosobowe składy rad osiedli: Czwartaków i Dąbrowszczaków (która obejmowała także zasoby na os. Armii Czerwonej, przy ul. Cieszkowskiego oraz ul. Poznańskiej). Rady osiedli pełniły rolę doradczą przy podejmowaniu decyzji przez administrację, Zarząd i Radę Nadzorczą.

Powstały nowe kluby zainteresowań, klub seniora, punkt biblioteczny i kolejna harcówka. Ośrodek „Praktyczna Pani” zaczął być finansowany i prowadzony przez WSS „Społem”. W świetlicy Zarządu Spółdzielni przy ul. Kwaśniewskiego organizowano sekcje tenisa stołowego, dyskoteki i bale. W 1984 r. oddano do użytku 4 nowe place zabaw. W sumie Spółdzielnia wybudowała już 11 placów zabaw i kort tenisowy. Coraz liczniejsza staje się grupa organizacji działających na terenie Spółdzielni: PTTK, ZHP, Polski Związek Wędkarski, Polski Związek Filatelistyczny, Liga Ochrony Przyrody, Stowarzyszenie Księgowych Polskich, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i inne. SM organizuje dużą ilość imprez: Dzień Dziecka, Dzień Sportu, Gwiazdkę, spartakiady, turnieje i biegi zwycięstwa, a także Wielki Dwudniowy Festyn Plenerowy, w czasie którego w rytm muzyki zespołu „Lombard” bawiło się 5 tysięcy osób.

 ROK 1985

 Członkami Spółdzielni było już 3280 osób, z czego w zasobach spółdzielczych mieszkało 2011 osób, a 1269 osób oczekiwało na przydział mieszkań. Zwiększono ilość mieszkańców Rady Osiedla Dąbrowszczaków i Czwartaków do dwunastu osób. Powstała też czteroosobowa Rada Osiedla Kościuszkowców.

W 1985 r. kontynuowano inwestycje na os. Kościuszkowców, gdzie oddano do użytku 7 budynków o 246 mieszkaniach. Zakończono też realizację drugiego etapu os. Dąbrowszczaków i os. Czwartaków, oddano 6 domów jednorodzinnych oraz 156 boksów garażowych na os. Czwartaków. W sumie Spółdzielnia dysponowała 57 budynkami z 2011 mieszkaniami.

Podłączono do miejskiej sieci cieplnej os. Armii Czerwonej 17. Od grudnia 1985 r. całość zasobów spółdzielczych pobiera ciepło sieci miejskiej. Do użytku oddano bibliotekę osiedlową, osiedlową placówkę PKO, wyposażono klub szachowo-brydżowy oraz klub młodzieży. Oprócz dotychczas organizowanych imprez, na terenie Spółdzielni prowadzono po raz pierwszy tzw. „Korso ogrodnicze”, czyli sprzedaż drzewek i krzewów owocowych, „Andrzejki osiedlowe”, Święto Latawca oraz Turniej Tańca Towarzyskiego.

Fot. arch. Budowa siedziby Banku PKO przy ul. Cieszkowskiego w Swarzędzu.

 ROK 1986

 Od 1986 r. wszystkie trzy rady osiedli posiadały własne, odrębne siedziby. Rada Osiedla Kościuszkowców zwiększyła swój skład do siedmiu osób. Istniało już 58 Komitetów Blokowych, w których skład wchodziły 243 osoby (od 3-7 osób w komitecie). Prężnie działała Społeczna Komisja Mieszkaniowa, sprawdzającą warunki mieszkaniowe członków oczekujących na przydział mieszkania i wizytująca w mieszkaniach. W jej skład wchodzili członkowie już zamieszali i oczekujący. Do Spółdzielni należało ogółem 3768 członków, w tym 2336 zamieszkałych na terenach spółdzielczych i 1432 oczekujących.

Spółdzielnia wybudowała 13 domków jednorodzinnych na os. Kościuszkowców 1. Do użytku oddano też 336 mieszkań w budynkach wielorodzinnych na os. Kościuszkowców oraz 9 lokali użytkowych. Ogółem Spółdzielnia dysponowała 2348 mieszkaniami i 203 garażami.

W końcu roku, w stanie surowym było 56 mieszkań w nowej lokalizacji przy ul. Piasta w Kostrzynie. W 1986 r. Spółdzielnia w Swarzędzu zajęła II miejsce w Województwie w konkursie na najładniejsze osiedle mieszkaniowe.

ROK 1987

 Wraz z powiększaniem zasobów mieszkaniowych, wzrastała też ilość Komitetów Blokowych. W 1987 r. było ich już 65 i działało w nich 267 osób. Do dziesięciu osób powiększył się też skład osobowy Rady Osiedla Kościuszkowców. W Spółdzielni mieszkało już 2711 członków wraz z rodzinami, a 2333 nadal oczekiwało na przydział mieszkania.

Spółdzielnia wybudowała ostatnie budynki na os. Kościuszkowców (nr 38 i 39) i oddała do eksploatacji kolejnych 40 mieszkań na os. Dąbrowszczaków. Zakończyła i przekazała do użytku również żłobek wraz z placem zabaw na os. Czwartaków, mini-przychodnię dla dzieci na os. Kościuszkowców oraz parkingi wzdłuż ul. Kwaśniewskiego. Realizowana była budowa Centrum Handlowo-Usługowego i pawilonów handlowych przy pętli autobusowej na os. Kościuszkowców. W końcu roku, w stanie surowym był budynek komisariatu oraz przedszkole na os. Kościuszkowców.

Spółdzielnia była organizatorem dziewięciodniowej „Akcji Lato”, w której programie znalazły się m.in. namiotowa osada na boisku, loty samolotem, wycieczki autokarowe, ogniska i dyskoteki. Przeprowadzano również turnieje piłki nożnej, bieg o Puchar Zarządu SM oraz coroczny konkurs współzawodnictwa gospodarzy domów i konserwatorów o miano „Najlepszego w zawodzie”.

 ROK 1988

 Ilość mieszkańców wchodzących w skład Rad Osiedlowych zwiększyła się do 14 osób. Nadal ewoluowała liczba Komitetów Blokowych, których w 1988 r. było już 81 i liczyły one łącznie 287 osób. Mocno „podskoczyła” liczba członków Spółdzielni Mieszkaniowej, których jest już 7149, w tym zamieszkałych- 2973 i oczekujących- 4176.

W 1988 r. kontynuowano budownictwo w ramach trzeciego etapu na os. Dąbrowszczaków, gdzie oddano do użytku 278 mieszkań w budynkach nr 9-20. Zakończono i przekazano do eksploatacji budynek przy ul. Wielkopolskiej 28 w Kostrzynie, liczący 24 mieszkania oraz oddano do użytku 4-oddziałowe przedszkole na os. Kościuszkowców, komisariat i klub osiedlowy „Olszynka”.

Spółdzielnia rozpoczęła uzbrajanie osiedla „Słoneczne Wzgórza” w kolejnej pozaswarzędzkiej lokalizacji w Antoninku.

ROK 1989

 Nadal odnotować można wzrost liczby Komitetów Blokowych, których przybyło w ciągu roku. W 1989 r. istniały 84 komitety liczące łącznie 299 osób. W związku z przekazaniem nowo wybudowanych bloków, pojawiła się też nowa siedmioosobowa Rada Osiedla w Kostrzynie. Do Spółdzielni należało już 7728 członków, w tym 3224 zamieszkałych i 4504 oczekujących.

W 1989 r. zakończona została budowa bloków Spółdzielni Mieszkaniowej w Kostrzynie. Jeden z obiektów znajdował się przy ul. Wielkopolskiej 28, zaś pozostałe cztery przy ul. Piasta 2, 3, 4 i 5. Były to budynki niskie, czteropiętrowe, w których łącznie znajdowało się 146 mieszkań. W momencie powstania budynków, były one zasilane energią cieplną z kotłowni Swarzędzkich Fabryk Mebli. Jednakże po pewnym czasie Spółdzielnia zrezygnowała z takiego sposobu doprowadzania ciepła. Fabryki Mebli zaproponowały bowiem Spółdzielni przejęcie kotłowni, którą Spółdzielnia prowadzić miała własnymi siłami, zaopatrując się w opał i samodzielnie prowadząc gospodarkę cieplną. Taka propozycja wynikała z zamiaru likwidacji zakładu. Spółdzielnia nie skorzystała z tej oferty i postanowiła znaleźć inne źródło dostaw energii cieplnej. Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej podjął decyzję o budowie kotłowni gazowych dla poszczególnych budynków. W ten sposób, jeszcze w 1989 r. powstała pierwsza kotłownia, która obsługiwała budynek przy ul. Piasta 2. Rok później wybudowano kolejne trzy kotłownie. Jedna z nich obsługiwała budynek przy ul. Wielkopolskiej 28, druga obiekt przy ul. Piasta 3, zaś trzecia, duża kotłownia dostarczała ciepło równocześnie do dwóch budynków przy ul. Piasta 4 i 6.

W 1989 r. oddano do eksploatacji 4 kolejne budynki na os. Dąbrowszczaków nr 20-24, w których znajdowało się razem 100 mieszkań. Rozpoczęto też budowę budynków wielorodzinnych położonych przy ul. Gryniów i oddano do użytku budynki nr 1-3 oraz 9-11, w których łącznie znajdowało się 119 mieszkań. Spółdzielnia zakończyła również budowę zespołu pawilonów handlowych na os. Kościuszkowców i przy pętli autobusowej oraz na os. Czwartaków 24. Rozpoczęto także budowę domów jednorodzinnych „Na skarpie” na os. Kościuszkowców.

Po wielu latach starań, w 1989 r., udało się otworzyć nowy plac budowy w dzielnicy Swarzędz-Południe. Nadano nazwy poszczególnym osiedlom i wykonano uzbrojenie terenu na os. Raczyńskiego. Spółdzielnia borykała się jednak z brakiem materiałów budowlanych, zwłaszcza stali, cementu i armatury. W wyniku przemian ustrojowych, załamała się też polityka finansowa kraju, co spowodowało zahamowanie planu budownictwa mieszkaniowego w skali całego państwa.

Fot. arch. Uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego dzielnicy Swarzędz-Południe.

  ROK 1990

 W roku 1990 zmalała liczba Komitetów Blokowych (do 63 komitetów). Nadal istniały cztery Rady Osiedli. Liczba członków Spółdzielni przekroczyła 8 tysięcy. W mieszkaniach wybudowanych przez Spółdzielnię mieszkało 3608 członków, a 4522 osób było zapisanych na liście członków oczekujących.

1990 rok, był jednym z trudniejszych okresów dla procesu inwestycyjnego Spółdzielni Mieszkaniowej. Brakowało pieniędzy u inwestorów bezpośrednich oraz możliwości zaciągania kredytów bankowych. Do tego gwałtownie wzrosły ceny materiałów budowlanych. W tym ciężkim okresie Spółdzielnia dążyła do podwyższania zaciągniętych już kredytów, jednak środków tak pozyskanych starczyło zaledwie na drobne zadania. Spółdzielnia zmuszona była sprzedać część swoich lokali użytkowych, kilka sklepów i pomieszczeń produkcyjnych. Dzięki takim rozwiązaniom, mimo ogromnych problemów, w 1990 r. oddano do użytku rekordową w historii Spółdzielni liczbę 386 mieszkań, w tym 64 mieszkania na os. Dąbrowszczaków (budynki nr 18-20), 92 mieszkania przy ul. Gryniów (budynki nr 4-8), 74 mieszkania na os. Kościuszkowców (budynki nr 1-2, 4-5), 84 mieszkania w Kostrzynie (budynki przy ul. Piasta 3-5) oraz 72 mieszkania w Antoninku (budynek przy ul. Leszka 66 i przy ul. Mścibora 67). Bloki były budowane w systemie wielkopłytowym-trójwarstwowym.

Wstrzymano kredyty na uzbrojenie terenu pod nowe osiedle Hipolita Cegielskiego na terenie Swarzędz-Południe. W związku z tym Spółdzielnia rozważała podjęcie decyzji, aby zaproponować członkom z listy rezerwowej wpłaty sumy pieniędzy wymaganej pod pierwszy etap budowy. W 1990 r. zostały też wstrzymane kredyty: na realizację obiektów towarzyszących (przychodnię rejonową, pawilony handlowe) oraz dokończenie budowy Szkoły nr 4 (przydzielono środki w wysokości dziesiątej części potrzeb). Spółdzielnia całkowicie zrezygnowała z budowy pływalni przy szkole, na której realizację wykonała projekty techniczne. Z pierwotnie przewidzianych użytkowników pawilonów handlowo-usługowych na os. Kościuszkowców, z braku pieniędzy, nie pozostał ani jeden.

Fot. arch. Uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego pod Szkołę Podstawową nr 4.

Natomiast w fazie realizacji była nadal budowa 20 domków jednorodzinnych na os. Kościuszkowców i 208 domków na os. Raczyńskiego. Domy wraz z uzbrojeniem finansowane były bowiem ze środków własnych przyszłych użytkowników.

W 1990 r. działał już osiedlowy klub „Olszynka”. Dzierżawca prowadził tam lokal gastronomiczny i organizował okolicznościowe zabawy taneczne. Odbył się też pierwszy Festiwal Zielonej Półnutki zorganizowany dla dzieci w wieku przedszkolnym.

 ROK 1991

 W związku z reorientacją systemu politycznego kraju, wstrzymaniem kredytów i wstrzymywaniem uchwał w zakresie budownictwa spółdzielczego przez władze miejskie Swarzędza, 17 stycznia 1991 r. Zarząd Spółdzielni podjął decyzję o pozyskaniu środków na uzbrojenie os. Cegielskiego od przyszłych jego mieszkańców. Z propozycją partycypacji w wysokości 40 mln zł wystąpiono do wszystkich członków oczekujących. Z początku odzew był dość mały, ale później w ciągu dwóch miesięcy zgłosiło się kilkaset osób, w dodatku prawie wyłącznie zainteresowanych budową dużych mieszkań M4.

W związku z niemożnością zaciągnięcia kredytu przez Spółdzielnię, w czerwcu 1992 roku Bank PKO powiadomił o możliwości zaciągnięcia kredytów hipotecznych przez przyszłych mieszkańców. Nastąpiło szybkie przeorganizowanie służb spółdzielczych, które załatwiały wszelkie niezbędne formalności przy zaciąganiu kredytów hipotecznych członków SM oraz zakładaniu ksiąg wieczystych.

 LATA 1992-1993

 W 1992 r. istniało siedem Rad Osiedli: Dąbrowszczaków (obejmująca os. Władysława IV, Zygmunta III Wazy i ul. Poznańską 33), Kościuszkowców, Czwartaków, Gryniów, Raczyńskiego, Kostrzyn i Antoninek oraz 63 Komitety Blokowe. Po roku 1992 instytucje komitetów i rad zaczęły stopniowo zamierać. W Spółdzielni zrzeszonych było 8355 członków, w tym 4462 zamieszkałych oraz 3692 oczekujących na mieszkania i 201 oczekujących na domki jednorodzinne.

W sierpniu 1992 r. udało się oddać do eksploatacji pierwszy budynek wielorodzinny nr 15 na osiedlu Cegielskiego, a później kolejne. W sumie wybudowano 155 mieszkań zlokalizowanych na os. Cegielskiego, 242 mieszkania na os. Raczyńskiego, 56 mieszkań w ostatnim budynku w Antoninku, 50 mieszkań na os. Dąbrowszczaków i 6 mieszkań w Kostrzynie. Oddano do użytku Centrum Handlowe na os. Kościuszkowców 13, część obiektów w zespole handlowo-usługowym na os. Dąbrowszczaków oraz powierzchnię handlową w parterze budynku wielorodzinnego na os. Raczyńskiego 7. Równolegle realizowano budowę osiedla 208 domków jednorodzinnych na os. Raczyńskiego.

Fot. arch. Budowa osiedla Cegielskiego.

W 1992 r. Spółdzielnia, jako inwestor, rozpoczęła budowę dwóch trzykondygnacyjnych budynków przy ul. Śremskiej 32A i 34 w nowej lokalizacji w Kórniku-Bninie. Budowę zakończono na przełomie lat 1993/1994. Nieco później, bo w czerwcu 2000 r., Spółdzielnia odkupiła od Urzędu Gminy w Kórniku sąsiadujące budynki o numerach 24, 26, 28 i 32.

Wracając do 1992 r., warto wspomnieć, że od 12 grudnia tegoż roku, co tydzień, przez zbiorczą sieć telewizji kablowej, emitowany był program telewizyjny, ukazujący życie miasta i gminy Swarzędz. Program tworzyły dwie audycje: „Minął Tydzień” redagowany przez Annę Wachowiak i Krzysztofa Chomicza oraz Magazyn Reporterów „Życie na gorąco” redagowany przez Ryszarda Tomaszewskiego w oparciu o działalność Klubu Reporterów „Olszynka”.

 LATA 1994-1995

 Zmniejszyła się liczba rad osiedli, których było już tylko sześć, ponieważ przestała funkcjonować Rada Osiedla Raczyńskiego. Natomiast zupełnie rozwiązano Komitety Blokowe. Od 1995 r. zaczęła też maleć liczba członków Spółdzielni (z listy oczekujących), których w 1995 r. było już 7959, w tym zamieszkałych- 5526 osób, 112 współczłonków i 2321 członków oczekujących.

W 1994 r. Spółdzielnia rozpoczęła działalność handlową. W tym celu zagospodarowano wybudowane wcześniej placówki: Market SM, sklep odzieżowy, sklep nocny i sklep AGD, gdzie zatrudniono nowych pracowników.

W 1995 r. przekazano do użytku i zasiedlono 97 mieszkań w budynkach 3-4, 9-11 i 34 na os. Cegielskiego oraz w trzech budynkach jednorodzinnych na os. Dąbrowszczaków i Kościuszkowców. Kontynuowano dalszą zabudowę os. Cegielskiego i os. Działyńskiego. Zakończono też budowę II segmentu Szkoły Podstawowej nr 5 na os. Mielżyńskiego.

Od Zakładów Chemicznych w Luboniu, w 1995 r. Spółdzielnia nabyła 120 mieszkań (w 15 budynkach mieszkalnych) oraz 30 garaży. Zlokalizowane były one w różnych częściach miasta. Najstarszym budynkiem, wzniesionym w 1907 r. był dom zamieszkały przez 3 rodziny, znajdujący się przy ul. Dworcowej 23. Przy ulicy Armii Poznań 51, 81, 83 i 85, w czterech budynkach znajdowało się 47 mieszkań, przy ul. Hibnera 5, 6 i 7 mieszkań było 38, zaś przy ul. Kolonia PZNF 1-7 było ich 40. Po opracowaniu stosownych ekspertyz budowlanych i uzyskaniu pozytywnych opinii, zostały zaadaptowane powierzchnie strychów w piętrowych budynkach o wysokich dachach. W ten sposób uzyskano dalszych 8 mieszkań, co zwiększyło ich łączną liczbę do 128. Najbardziej interesującymi były zabytkowe obiekty przy ul. Armii Poznań 51 oraz ul. Kolonia PZNF nr 1, 2, 3 i 4, wybudowane w 1908 r. Były to budynki parterowe z wykorzystanymi poddaszami, wykonane z czerwonej cegły licowej, o stromych, wysokich dachach mansardowych, krytych czerwoną dachówką.

Zakupiono również 264 mieszkania w Poznaniu od Zakładów Metalurgicznych „POMET”, zlokalizowanych przy ul. Nieszawskiej, Głównej, Małachowskiego, Warszawskiej i Tomickiego. Początkowo nie wszystkie z przejętych budynków w Poznaniu oraz Luboniu miały instalacje centralnego ogrzewania, a żaden z nich nie miał instalacji ciepłej wody. Budynki w Luboniu oraz przy ul. Głównej w Poznaniu odprowadzały też ścieki do szamb.

W 1995 r. w swarzędzkiej Spółdzielni obok lokali użytkowanych na podstawie lokatorskiego lub własnościowego prawa do lokalu pojawiły się mieszkania wynajmowane (zwłaszcza w zasobach przejętych).

Na podstawie zdobytych nagród i wyróżnień na ogólnopolskich przeglądach i festiwalach filmu amatorskiego 15 członków Klubu Reporterów zostało przyjętych do Federacji Twórców Filmów Nieprofesjonalnych. Klub otrzymał nagrodę Zarządu Kinematografii Polskiej, wyróżnienie na ogólnopolskim Festiwalu Filmów Nieprofesjonalnych w 1995 r., zdobył nagrodę specjalną Tygodnika „Film” na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Amatorskich OKFA w 1995 r., a Telewizja Polska w programie „Zawód amator” przedstawiła działalność Klubu Reporterów „Olszynka”.

Pod koniec roku, w planach na 1996 r., Spółdzielnia zamierzała poprowadzić magistralę światłowodową, okablować budynki w zespole osiedli Swarzędz-Północ i powołać nowy podmiot gospodarczy: Swarzędzką Telewizję Kablową. Po modernizacji sieci kablowej i wydzieleniu kanału lokalnego planowano zwiększyć wydłużenie czasu nadawania i wprowadzenie nowych audycji.

Fot arch. Budowa Szkoły Podstawowej nr 5 na os. Mielżyńskiego - I etap budowy realizowała Spółdzielnia Mieszkaniowa - 1997 r.

 

 LATA 1996-1997

 Z coraz mniejszym zaangażowaniem mieszkańcy spotykali się i tworzyli skład rad osiedlowych, które całkowicie rozwiązano w 1997 r. Nadal malała liczba członków Spółdzielni. W końcu 1997 r. było ich 7596, z czego 5584 stanowili członkowie mieszkający w spółdzielczych budynkach, liczbę 144 osób stanowili współczłonkowie, a członków oczekujących było już tylko 1868.

W lipcu 1996 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa przejęła cztery budynki zlokalizowane w Czerwonaku od Zakładów Produkcyjno-Remontowych Energetyki Poznań „Energetyka Czerwonak" S.A., a także dwa budynki od Fabryki Papieru w Czerwonaku- w grudniu 1996 r. Były to budynki umiejscowione przy ul. Słonecznej, czterokondygnacyjne z płaskimi dachami pokrytymi papą. Po przejęciu budynków Spółdzielnia przystąpiła do opracowania dokumentacji i modernizacji instalacji centralnego ogrzewania oraz wody. Do 2002 r. źródłem ciepła budynków była węglowa kotłownia osiedlowa należąca do Poznańskiej Energetyki Cieplnej S.A. w Poznaniu, później przebudowana na gazową.

W 1997 r. oddano do eksploatacji 90 mieszkań w pięciu budynkach na os. Cegielskiego (budynki numer 24-28) oraz 24 domki jednorodzinne w zabudowie szeregowej na os. Działyńskiego. W końcu 1997 r. w skład osiedli spółdzielczych wchodziło łącznie 340 domków jednorodzinnych, z których większość stanowiła już własność prywatną (168 domków w zasobach SM, a 172 domki sprywatyzowane).

W zakresie budownictwa towarzyszącego, przekazano do użytku Kawiarnię „Filmowa”, biuro GZM na os. Raczyńskiego oraz utworzono archiwum spółdzielcze w piwnicy budynku Zarządu przy ul. Kwaśniewskiego.

Zgodnie z planami, dokonano również kompleksowej modernizacji sieci telewizji kablowej w Swarzędzu. Zwiększono ilość audycji, które były przez Swarzędzką Telewizję Kablową nadawane codziennie, a także wprowadzono cykliczne audycje na żywo, transmisje imprez kulturalnych i sportowych oraz planszowe reklamy, ogłoszenia i komunikaty.

13 czerwca 1997 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Mieszkaniowa zmienia nazwę na Spółdzielnia Mieszkaniowa w Swarzędzu.

 LATA 1998-1999

 W 1999 r. oddano pierwszy z planowanych pięciu budynków, na os. Działyńskiego (budowę całego osiedla zakończono 2 lata później), w którym znajdowały się 44 mieszkania. Na osiedlu Działyńskiego oraz sąsiadującym os. Mielżyńskiego oddano również do użytku 56 kolejnych domków jednorodzinnych. W końcu 1998 r. w skład osiedli spółdzielczych wchodziło 417 domków jednorodzinnych, z których większość stanowiła własność prywatną (302 domki uwłaszczone).

W latach 1998-1999 Spółdzielnia skupiała się głównie na zabudowie jednorodzinnej na os. Działyńskiego i os. Mielżyńskiego, gdzie realizowała III etap budowy domków w zabudowie bliźniaczej i wolnostojącej. Obiekty te przekazywano użytkownikom w stanie surowym zamkniętym wraz z infrastrukturą techniczną. Dozbrajano tereny pod sąsiadujące inwestycje oraz realizowano zabudowę towarzyszącą na osiedlach południowych. Spółdzielnia urządziła plac zabaw, wybudowała boiska do piłki nożnej i koszykówki, dokonała nasadzeń drzew i krzewów oraz zaadaptowała pomieszczenie usługowe na przedszkole os. Raczyńskiego.

 LATA 2000-2001

 W końcu 2001 r. liczba członków zmalała do 7092 osób. Z liczby tej w spółdzielczych zasobach mieszkało 5872 osób. W Swarzędzu znajdowało się łącznie 4795 lokali mieszkalnych, w Poznaniu- 610 lokali, w Kostrzynie- 146 lokali, w Czerwonaku- 129 lokali, w Luboniu- 120 lokali, a w Kórniku-Bninie było ich 72.

Spółdzielnia w 2000 r. oddała do użytku kolejny budynek nr 1C z 24 mieszkaniami na os. Działyńskiego. Rok później oddała budynek 1D z 46 mieszkaniami na tym samym osiedlu oraz rozpoczęła realizację kolejnego budynku 1E. Do wybudowanych wcześniej przez Spółdzielnię budynków w Kórniku-Bninie, w 2000 r. dokupiono sąsiadujące 4 budynki, w których znajdowało się 48 mieszkań.

Liczba wybudowanych przez Spółdzielnię domków jednorodzinnych z 417 wzrosła do 460, przy czym 360 domków było już uwłaszczonych, a 100 nadal spółdzielczych.

Najważniejszą inwestycją budownictwa towarzyszącego była budowa czterooddziałowego przedszkola na os. Mielżyńskiego, którą zakończono w 2000 r. oraz dalsze zagospodarowanie terenów rekreacyjnych.

Zakończyła się działalność handlowa prowadzona przez Spółdzielnię Mieszkaniową. W latach poprzednich zrezygnowano z prowadzenia małych sklepików, a w 2000 r. wydzierżawiono ostatni obiekt handlowy- Market SM.

Działalność Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu w 2001 roku została uwieńczona przyznaniem certyfikatu godła „Dobre bo polskie” oraz statuetką „Złotego Hipolita” za kompleksowe zagospodarowanie osiedla mieszkaniowego Swarzędz-Południe.

 LATA 2002-2003

 Nadal ewoluowała liczba spółdzielczych terenów, mieszkań, domków oraz członków Spółdzielni. W 2002 r. członkami SM było 7038 osób, a rok później 6901 osób (w tym 5804 członków zamieszkałych w zasobach SM).

W 2002 r. do eksploatacji oddano, rozpoczęty rok wcześniej, budynek 1E na os. Działyńskiego wraz z 45 mieszkaniami oraz wygospodarowane 3 mieszkania przy ul. Głównej w Poznaniu i 4 mieszkania w Luboniu.

W związku z coraz większym zadłużeniem członków wobec Spółdzielni Mieszkaniowej, w końcu 2002 r. Zarząd podjął decyzję o rozbudowie i wzmocnieniu Działu Windykacji. To rozwiązanie pozwoliło zredukować zadłużenie wobec Spółdzielni o ponad 2 miliony złotych, z wyjściowej kwoty 3,7 mln zł do 1,5 mln zł pięć lat później.

Rozpoczął się proces restrukturyzacji Spółdzielni, w związku z którym w 2003 r. konserwatorzy, będący pracownikami SM, przeszli na własną działalność gospodarczą i na innych zasadach rozpoczęli współpracę ze Spółdzielnią.

We wrześniu 2003 roku została powołana Społeczna Komisja Mieszkaniowa, która w zamierzeniu miała współpracować z Działem Windykacji. Komisja wizytowała mieszkania dłużników, oceniała ich sytuację materialną, informowała dłużników o skutkach dalszego narastania długów i konsultowała sposoby minimalizowania bądź likwidacji zadłużenia.

Działalność Spółdzielni skupiała się na przekazywaniu zbędnej i niepotrzebnie obciążającej koszty infrastruktury. W 2003 r. udało się przekazać Urzędowi Miasta i Gminie Swarzędz oświetlenie uliczne i parkowe na terenie Swarzędza Południe, a dokładnie przy ulicach: Tysiąclecia, Granicznej i Rolnej. Wygaszono również wieczystą dzierżawę ponad 16 ha ziemi, za którą do tej pory Spółdzielnia płaciła podatki. Zarząd Spółdzielni dokonał też zrewidowania umów z firmami komunalnymi i rozpoczął dążyć do przekazania i sprzedaży jak największej ilości sieci komunalnych odpowiadającym im instytucjom.

Podobnie jak 10 lat wcześniej Spółdzielnia była inicjatorem powstania Swarzędzkiej Telewizji Kablowej, w grudniu 2002 r. ukazał się pierwszy numer „Informatora Spółdzielczego”- bezpłatnego pisma poświęconego tematyce spółdzielczej, dostarczanego przez gospodarzy domów do każdego spółdzielczego mieszkania. Celem takich działań Zarządu Spółdzielni była dbałość o szybki i skuteczny przepływ informacji o wszystkim co dzieje się w Spółdzielni.

Mając na względzie wyżej opisane pobudki, na początku 2003 r. Spółdzielnia założyła własną stronę internetową pod adresem www.sm-swarzedz.pl , zwierającą ciekawe i przydatne informacje na temat SM i jej zasobów oraz aktualne wydarzenia z życia Spółdzielni.

 LATA 2004-2008

 Ostatnie pięciolecie działalności Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu charakteryzuje się wieloma zmianami. Nie przeprowadzano już dużych inwestycji budowlanych, a Spółdzielnia skupiała się coraz bardziej na utrzymaniu i modernizacji istniejącej infrastruktury oraz na dalszym pozbywaniu się jej zbędnych elementów.

Nie mogąc się porozumieć z władzami miejskimi w Swarzędzu, 10 stycznia 2004 r. Spółdzielnia zaprzestała świadczenia jakichkolwiek usług porządkowych, administracyjnych i konserwacyjnych związanych z eksploatacją wspólnych urządzeń i terenów w rejonie domków jednorodzinnych, realizowanych przez okres ostatnich kilku lat, na osiedlach Raczyńskiego 1-4, Działyńskiego 1-97 oraz Mielżyńskiego 1-72A. Spółdzielnia wyłączyła dopływ energii elektrycznej do wszystkich punktów świetlnych podłączonych do sieci Spółdzielni, a zlokalizowanych w ww. rejonach. Odzew Urzędu był prawie natychmiastowy i w ciągu miesiąca doszło do przekazania oświetlenia, urządzeń wspólnych i terenów do właściwego organu terenowego.

W 2004 r. Spółdzielnia wyszła z atrakcyjną propozycją dla mieszkańców, dotyczącą wymiany okien. zadbała, aby przy określonym standardzie okien obniżać koszty. W efekcie negocjacji z producentami profili, dofinansowywaniu produkcji okien ze środków Spółdzielni i możliwości rozłożenia kosztów wymiany na raty (jednoroczne były nieoprocentowane), przez kolejne 2-3 lata następowała – na niespotykaną dotąd skalę – wymiana wielu tysięcy okien w mieszkaniach i na klatkach schodowych.

Spółdzielnia Mieszkaniowa w Swarzędzu pod koniec 2004 r., jako jedyna Spółdzielnia w Wielkopolsce, wdrożyła System Zarządzania Jakością i uzyskała uznany w całej Europie certyfikat PN-EN ISO 9001:2000, świadczący o jakości i standardzie posiadającego go przedsiębiorstwa.

W latach 2005-2007 udało się przeprowadzić bardzo dużo remontów w mieszkaniowych zasobach spółdzielczych, pomimo wielu nieskutecznych prób uzyskania bankowych kredytów na inwestycje. Godnym podkreślenia jest fakt, że Spółdzielnia dokonywała dociepleń budynków i kompleksowych modernizacji całych osiedli (os. Czwartaków, os. Zygmunta III Wazy, osiedle w Kórniku-Bninie, większość budynków zlokalizowanych w Poznaniu) ze środków własnych, przekraczających wpływy na fundusz remontowy.

Cały 2007 rok był okresem sukcesywnie prowadzonej restrukturyzacji Spółdzielni Mieszkaniowej. Następowały kolejne zmiany w strukturze organizacyjnej i ograniczenia personalno-kadrowe. Spółdzielnia pozbywała się zbędnego majątku generującego koszty, m.in. pod koniec 2007 r. sprzedała Urzędowi w Swarzędzu – Podstację Pogotowia Ratunkowego i I piętro budynku kina „Hollywood”, dzięki czemu zlikwidowała ponad milionowe zadłużenie wobec miasta z tytułu wieczystej dzierżawy.

Do spektakularnych sukcesów Spółdzielni Mieszkaniowej w 2007 r. należało uruchomienie monitoringu, który w sposób widoczny wpłynął na poprawę poziomu bezpieczeństwa. Na terenie swarzędzkich osiedli zainstalowano 30 nowoczesnych, obrotowych kamer. Początkowo temat ten budził w mieszkańcach wiele wątpliwości, jednak z czasem wielu z nich, zwłaszcza tych, którym coś zniszczono lub ukradziono, skorzystało z dobrodziejstw monitoringu. Z nagranych przez spółdzielcze kamery materiałów dowodowych zaczęły też korzystać miejskie służby bezpieczeństwa. Dzięki monitoringowi udało się w znacznym stopniu ograniczyć proceder nielegalnego podrzucania śmieci przez osoby niezamieszkałe na terenie osiedli oraz uregulować inne sprawy porządkowe.

W związku z nowelizacją ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i zapisie o odrębnym rozliczaniu nieruchomości, Spółdzielnia w sierpniu 2007 r. wstrzymała wszelkie prace termoizolacyjne, a budynek przy ul. Chwaliszewo w Poznaniu był ostatnim kompleksowo modernizowanym i docieplanym ze wspólnego funduszu remontowego.

Druga połowa roku 2007 była całkowicie podporządkowana wdrażaniu ustawy nowelizującej prawo spółdzielcze. Terminy nałożone ustawą, która weszła w życie 31 lipca 2007 r., spowodowały że Spółdzielnia w całości skoncentrowała swój wysiłek organizacyjny na to, aby przystąpić do realizacji tejże ustawy. Spółdzielnia intensywnie pracowała nad uwłaszczaniem osób, które złożyły wnioski o przekształcenie mieszkań lokatorskich w pełną wyodrębnioną własność. Uzgadniano warunki zbycia i podpisano z mieszkańcami tzw. protokoły uzgodnień, oraz podpisano prawie 100 aktów notarialnych.

Spółdzielnia przygotowywała się również do wdrożenia nowych zasad zarządzania zasobami Spółdzielni, poprzez wydzielenie ze swoich zasobów 63 nieruchomości, które od stycznia 2008 r. zaczęły być odrębnie rozliczane. Na podstawie opracowywanych przez Spółdzielnię biznesplanów realizowano program remontowy. Program ten, mimo niesprzyjających warunków ustawodawczych, przewidywał bogatą i gruntowną renowację większości nieruchomości spółdzielczych, począwszy od modernizacji dachów i dociepleń budynków, a skończywszy na tworzeniu od podstaw nowych placów zabaw i altan śmietnikowych.

W kolejnych latach okaże się, czy taka strategia dalszego rozwoju Spółdzielni, będzie równie celna jak w ciągu minionych 50 lat.

 Rok 2009

 W styczniu 2009 r. aż trzydziestu trzech pracowników Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu oraz związanych z nią działaczy samorządowych otrzymało najważniejsze rangą polskie odznaczenie spółdzielcze „Zasłużony działacz ruchu spółdzielczego” za wkład w rozwój spółdzielczości w Swarzędzu i okolicach Poznania. Odznaczenia wręczali przedstawiciele najwyższych władz spółdzielczych w Polsce: Prezes Krajowej Rady Spółdzielczej Jerzy Jankowski, Wiceprzewodniczący Rady Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych RP Tadeusz Jankowski oraz znany działacz i reprezentant spółdzielczy w Sejmiku Województwa Wielkopolskiego Waldemar Witkowski.
W 2009 r. realizowany był rozpoczęty rok wcześniej kompleksowy program modernizacji poszyć dachowych techniką termozgrzewalną. W latach 2008-2009 wyremontowano łącznie ponad 70 dachów w spółdzielczych budynkach.
W roku 2009 Trybunał Konstytucyjny wyrokował w zakresie prawa spółdzielczego. Większa część zmian, wprowadzanych przez polityków w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, uznana została za niezgodną z Konstytucją RP.
Rozpoczynając w 2008 r. wnikliwą i konsekwentną politykę gospodarowania odpadami produkowanymi przez swarzędzkich spółdzielców, Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu określił konkretne i jasne cele - obniżkę ilości odpadów wywożonych na wysypiska i obniżkę cen wywozu dla mieszkańców. Na przełomie 2008/2009 r. zamykano altany śmietnikowe na klucz, odnotowując natychmiastową redukcję ilości śmieci, wdrożono system karania osób spoza Spółdzielni podrzucających odpady do spółdzielczych altan. Wysiłek, zarówno mieszkańców segregujących odpady, jak i gospodarzy domów zmniejszających objętość śmieci i czuwających nad ilością wywożonych przez firmy komunalne pojemników, a także pracowników Spółdzielni koordynujących te zadania, dosłownie się opłacił. Efektem kontynuacji działań z 2009 r. było kilkukrotne zmniejszenie mieszkańcom opłat z tytułu wywozu śmieci w latach późniejszych (2009-2012) i to mimo podwyżek opłat marszałkowskich, które były nakładane na przedsiębiorstwa komunalne i wpływały na wysokość cen usług tychże firm.
Rok 2009 to również data odświeżenia internetowego wizerunku Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu. Istniejąca od 2003 r. strona internetowa www.sm-swarzedz.pl została przebudowana na nowo, zmieniono kolorystykę i znacznie rozbudowano ilość zakładek i informacji. W grudniu 2009 r. ukazał się również udoskonalony numer wydawanego od 2002 r. miesięcznika „Informator Spółdzielczy”. Nowy miesięcznik ma odtąd kolorową, kredową okładkę, większą objętość i ilość informacji oraz wydzielony Dodatek Reklamowy.
W grudniu 2009 r. Spółdzielnia przekazała też aktem notarialnym za symboliczną złotówkę nieruchomości gruntowe na rzecz Urzędu Miasta i Gminy w Swarzędzu. Dokument podpisano w wyniku trwającego od kilku lat programu restrukturyzacji, zakładającego eliminację zbędnych kosztów, w tym wypadku kosztów podatku od nieruchomości i opłat za użytkowanie wieczyste rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych rocznie. Aktem objęto ponad 3 hektary terenów zielonych i ciągów pieszo-jezdnych na północy Swarzędza.
Pod koniec 2009 r. docieplono również pierwszy budynek, wieżowiec na os. Dąbrowszczaków 6 w Swarzędzu, inicjujący Kompleksowy Program Termomodernizacji, w ramach którego Spółdzielnia planowała docieplić ponad 160 budynków w kolejnych latach na zasadzie bankowego kredytowania.

Lata 2010-2011

Wiosną 2010 r. Spółdzielnia wymieniła 8 starych wind w swarzędzkich wieżowcach. Nowe, energooszczędne dźwigi zainstalowane zostały wiosną 2010 r. w blokach na os. Kościuszkowców 22 i 23 (cztery windy), os. Czwartaków 20 (dwie windy) i os. Dąbrowszczaków 5 (dwie windy). Przedsięwzięcie zrealizowano z użyciem środków pochodzących z kredytów bankowych.
W wyniku zmian ustawodawczych, najwyższym organem spółdzielni mieszkaniowych ustanowiono odgórnie Walne Zgromadzenie Członków, zamiast powszechnie odbywającego się Zebrania Przedstawicieli Członków. Ze względu na sześcioipółtysięczną liczbę członków Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu, walne zgromadzenia zostały podzielone na 12 odrębnych spotkań, dostosowanych do poszczególnych lokalizacji.
W 2010 r. Zarząd podpisał akt notarialny z władzami przedsiębiorstwa energetycznego Enea ustanawiający odpłatne prawo służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa. Służebność dotyczyła wszystkich linii energetycznych przebiegających przez tereny osiedli mieszkaniowych położonych w Swarzędzu oraz lokali użytkowych zajmowanych przez trafostacje lub służących do ich obsługi. Z tytułu ustanowienia służebności Spółdzielnia zaczęła pobierać pożytki finansowe.
Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu bezskutecznie negocjował zmianę warunków umowy z 2000 r. z przedsiębiorstwem ciepłowniczym Dalkia. Przedmiotem negocjacji było m.in. coroczne zmniejszanie mocy cieplnych w docieplonych budynkach wyposażonych w czujki Adapterm oraz służebne wykorzystywanie pomieszczeń na węzły cieplne i urządzenia Dalkii. Wobec powyższego, Zarząd Spółdzielni zdecydował wypowiedzieć Dalkii przestarzałą, niekorzystną już umowę. Sprawę kontrolował Urząd Regulacji Energetyki, który zabezpieczył spółdzielców przed ewentualną próbą wyłączenie dostaw ciepła przez francuski koncern. Od 2010 r. aż do finału sprawy w roku 2012 ciepło było do Spółdzielni dostarczane bezumownie.
W roku 2010, w ramach Kompleksowego Programu Termomodernizacji, Spółdzielnia Mieszkaniowa dociepliła 12 budynków: dwa wieżowce na os. Dąbrowszczaków 5 i 7 w Swarzędzu, a także bloki na os. Władysława IV 1, 2, 3, 4 i 5 w Swarzędzu oraz przy ul. Słonecznej 1, 2, 3, 4 i 5 w Czerwonaku. W budynkach został też zainstalowany system Adapterm, który ogranicza ilość ciepła dostarczanego do mieszkań, przy zachowaniu komfortu cieplnego.
W 2011 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa również dociepliła 12 obiektów mieszkalnych: bloki na os. Kościuszkowców 5 i 6 oraz os. Raczyńskiego 5, 6 i 7 w Swarzędzu, przy ul. Mścibora 64, 67, 68 i 72 w Antoninku, przy ul. Piasta 2 i ul. Wielkopolskiej 28 w Kostrzynie, a także przy ul. Gdyńskiej 122 w Czerwonaku. Warto podkreślić, że mieszkańcy ul. Gdyńskiej byli pierwszymi w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej w Swarzędzu, którzy zdecydowali się na kompleksową rewitalizację budynku związaną z narzuceniem na siebie wyższych opłat. Tym samym przyspieszyli termin prac remontowych. Wszystkie termoizolacje budynków, jak i remont spadzistego dachu przy ul. Gdyńskiej, sfinansowano kredytami bankowymi.

Opracowała JC